Chi chi chành chành là một trò chơi dân gian phổ biến ở Việt Nam.
Luật chơi
Trò chơi cần từ ba người chơi trở lên. Một người được chọn đứng ra trước xòe bàn tay ra, những người khác giơ ngón trỏ đặt vào lòng bàn tay người được chọn. Người xòe bàn tay đọc một bài vè, đến cuối bài vè thì những người khác cố gắng rút tay ra thật nhanh, ai rút không kịp bị nắm trúng thì vào thế chỗ người xòe tay. Trò chơi cứ thế lặp lại.
Bài vè
Có nhiều phiên bản của bài vè. Phiên bản được nhiều trẻ em biết đến là:
Chi chi chành chành
Cái đanh thổi lửa
Con ngựa chết trương
Ba vương ngũ đế
Bắt dế đi tìm
Ù à ù ập
Bản gốc
Chu tri rành rành
Cái đanh nổ lửa
Con ngựa đứt cương
Ba vương tập đế
Cấp kế đi tìm
Hú tim bắt ập.
Lịch sử
Theo Giáo sư Lê Quang Châu, khi ngồi chơi bên bờ sông Đuống, dưới chân mộ thủy tổ Kinh Dương Vương, Ông giải mã bài đồng dao như sau: Chi chi là chi nọ (trong một tộc họ) nối chi kia. Chành chành là nếu không có chi kế tiếp thì “chành” sang họ trực hệ hoặc đồng tông. “Cái đanh thổi lửa” là biểu hiện thời cổ xưa có ông Toại Nhân dùng dùi đá lấy lửa. “Con ngựa chết trương” là hình ảnh chuyện nhân vật Hiên Viên phản vua Thần Nông, giết vua và mười bốn người, cướp ngôi, tự xưng chính mình là hậu duệ, phạm vào lời nguyền “Bắc Nam không xâm phạm nhau”, gây nên cảnh “người và ngựa chết trương đầy đồng nội”. “Ba vương Ngũ đế”, nói trước về ngũ đế là năm vị tổ của Kinh Dương Vương gồm Đế Thiên (Phục Hy), Đế Thích (Thần Nông), Đế Khôi (Viêm Đế, viêm là lửa), Đế Tiết (Hoàng Đế, vị vua đã phạm lời nguyền), Đế Thức (Thần Đế). Ba vương là ba vua anh em ruột dòng dõi Đế Thức: Vua Minh, vua Lai và vua Long Cảnh. Vua cả tên Minh đã đặt tên nước ta thời ấy là Xích Quỷ, xích là đỏ, màu lửa để chỉ rằng đây là dòng dõi của Viêm Đế, Quỷ là một trong 28 chòm sao Nhị Thập Bát Tú, tượng trưng phương Nam thuộc chòm sao Chu Tước (không phải quỷ là ma quái). “Chấp chế đi tìm” kể từ Ba vương ngũ đế đã chấp nhận đi tìm một thể chế để có thể xây dựng cơ đồ bền vững. “Ú tim bắt được”, bắt được chế độ liên hiệp trăm họ lại, tạo dựng nên nhà nước Văn Lang. “Ù à ù ập” là tán thán từ tỏ dấu hiệu vui mừng.
Tuy nhiên theo giải thích của sách Kinh Thi Việt Nam của nhà văn Trương Tửu, bài vè này được ghi lại trong giai đoạn lịch sử những năm 1856 - 1888 khi đất nước ta rơi vào loạn lạc, bị giặc Pháp xâm lược, triều đình rối loạn.
Chu tri rành rành có nghĩa là bố cáo cho mọi người đều biết.
Cái đanh nổ lửa nói về tiếng súng của quân đội Pháp bắn vào Đà Nẵng.
Con ngựa đứt cương chỉ việc băng hà của vua Tự Đức vào năm 1883 và sự rối loạn của triều đình Huế lúc bấy giờ. Sự kiện này cho thấy câu "con ngựa mất cương" hợp lý và có ý nghĩa hơn "con ngựa chết trương".
Ba vương tập đế chỉ vào việc trong vòng chưa đầy 1 năm từ tháng 9 năm 1884 sau khi vua Tự Đức mất, đã có liên tiếp 3 vị vua thay nhau lên ngôi là Hiệp Hòa, Kiến Phúc và Hàm Nghi.
Cấp kế đi tìm nói về việc Tôn Thất Thuyết vì bị Thống Chế De Coursy xử ép nên đêm 22 tháng 5 năm 1885 liều đánh úp dinh Khâm Sứ và đồn Mang Cá ở Huế. Việc thất bại, Thuyết đem vua đi trốn rồi truyền chiếu Cần Vương đi khắp nơi. Quân Pháp một mặt lo dẹp loạn, một mặt cấp tốc cho người đi tìm vua Hàm Nghi để làm yên lòng dân.
Hú tim òa ập chỉ vào việc tên Trương Quang Ngọc làm phản, cùng với suất đội hầu cận vua Hàm Nghi là Nguyễn Đình Tình, nửa đêm 26 tháng 9 năm 1888 cùng 20 thủ hạ xông vào chỗ vua tạm trú ở làng Tả Bảo, huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình, bắt vua trong lúc đang ngủ.
👁️
1 | ⌚2025-09-16 22:46:08.800
**Chi chi chành chành** là một trò chơi dân gian phổ biến ở Việt Nam. ## Luật chơi Trò chơi cần từ ba người chơi trở lên. Một người được chọn đứng ra trước xòe
Đồng Dao Dành Cho Trẻ Em - Chi Chi Chành Chành Đồng dao và trò chơi dân gian là tiếng nói, lời ca, sản phẩm văn hoá tinh thần có vị trí rất quan trọng
Đồng Dao Cho Bé - Chi Chi Chành Chành Nhà xuất bản : Nhà Xuất Bản Kim Đồng. Công ty phát hành : NXB Kim Đồng. Tác giả : Nhiều Tác Giả. Kích thước :
**Chi Cam chanh** (danh pháp khoa học: **_Citrus_**) là một chi thực vật có hoa trong họ Cửu lý hương (_Rutaceae_), có nguồn gốc từ khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới ở đông
**Thành phố Hồ Chí Minh** hiện nay hình thành trên cơ sở sáp nhập nhiều đơn vị hành chính do chính quyền qua các thời kỳ trước đây thành lập. Do đó, tổ chức hành
**Chanh vàng** (danh pháp hai phần **_Citrus limon_**) là một loài chanh tự nhiên. Loài này được (Carl von Linné) Pehr Osbeck cùng các cộng sự miêu tả khoa học đầu tiên năm 1765. Đây
**Chi Bồng chanh**, tên khoa học **_Alcedo_**, là một chi chim trong Họ Bồng chanh. Chi này được Carl Linnaeus thiết lập năm 1758 trong ấn bản 10 của _Systema Naturae_. Loài điển hình là
**Chanh Thái**, hay còn gọi là **chúc** (danh pháp hai phần: **_Citrus hystrix_**) thuộc chi Cam chanh, là một loài bản địa của Lào, Indonesia, Malaysia và Thái Lan, hiện được trồng rộng rãi trên
**Bồng chanh rừng** (danh pháp hai phần: **_Alcedo hercules_**) là loài chim bói cá lớn nhất thuộc chi _Alcedo_, họ Bồng chanh. Bồng chanh rừng dài từ 22 đến 23 cm, có phần ngực và
**Chanh ta** hay **chanh xanh** là một loại quả thuộc chi Cam chanh, thường có hình tròn, màu xanh, có đường kính và gồm các tép quả có tính axit. Có một số loài cây
phải|nhỏ| Ichang pgeda **Papeda** hoặc **papaeda** là tên gọi chung cho một nhóm các loài thuộc Chi Cam chanh có nguồn gốc từ vùng nhiệt đới châu Á chịu được rét tốt và phát triển
thumb **Chanh** là một số loài thực vật cho quả nhỏ, thuộc chi Cam chanh (_Citrus_), khi chín có màu xanh hoặc vàng, thịt quả có vị chua. Quả chanh được sử dụng làm thực
**Chanh không hạt** hay **chanh tứ quý** (danh pháp hai phần: **_Citrus latifolia_**) là cây ăn quả thuộc chi Cam chanh. ## Nguồn gốc và đặc điểm Chanh không hạt đầu tiên được trồng trên
**Chanh vàng Meyer** (tên khoa học: _Citrus × meyeri_), là một giống chanh lai đặc hữu của Trung Quốc. Nhiều nhà khoa học cho rằng, chanh vàng Meyer là kết quả của việc lai chéo
**Chanh quất** là một giống lai citrofortunella, là kết quả của sự giao thoa giữa chanh ta và kim quất, được lai bởi Walter Tennyson Swingle vào năm 1909. ## Miêu tả Đó là một
**Bonnie Brae** là một loại chanh vàng phổ biến vào cuối những năm 1800 đến đầu những năm 1900, lần đầu tiên được trồng ở Bonita, California, gần San Diego. Hiện tại không còn cây
nhỏ| [[Citrus limetta|Limetta ]] nhỏ| Chanh ngọt [[Salem (huyện)|Salem ]] nhỏ| [[Chanh Pháp|Lumia ]] **Chanh** **ngọt** đề cập đến nhiều giống lai có chứa ruột và nước sinh tố có hàm lượng axit thấp. Chúng
**Chanh máu** (hoặc 'chanh máu châu Phi') là một giống chanh lai phát triển vào khoảng năm 1990 như một phần của dự án CSIRO để cho ra giống cây trồng có múi chịu mặn.
nhỏ|Ly nước vị chanh đục, đặc trưng ở Mỹ **Nước vị chanh** có thể là bất kỳ một trong nhiều loại đồ uống ngọt hoặc không được tìm thấy trên khắp thế giới, nhưng theo
**Chanh vàng Ponderosa** (tên khoa học: _Citrus x pyriformis_) là một giống chanh lai giữa bưởi (_Citrus maxima_) (hoặc có thể là chanh vàng (_Citrus limon_)) và thanh yên (_Citrus medica_). Loài này thường bị
**Đường Võ Văn Kiệt** hay **Đại lộ Võ Văn Kiệt** là một tuyến đường trục xuyên tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, kết nối cửa ngõ phía tây với trung tâm thành phố. Đường
**Chỉ** hay còn gọi là **cam ba lá**, **cam đắng Trung Quốc** (**_Poncirus trifoliata L._**, từ đồng nghĩa **_Citrus trifoliata_**) là một loài thực vật thuộc họ Cửu lý hương (_Rutaceae_) và có mối quan
**Chanh lõm** hay **nhan** (danh pháp hai phần: _Citrus_ × _depressa_, tên cũ: _C. pectinifera_) là cây ăn quả thuộc chi Cam chanh. Chanh lõm là loài bản địa của Đài Loan và đảo Okinawa,
**Chanh kiên** (danh pháp hai phần: **_Citrus × limonia_**) là cây ăn quả thuộc chi Cam chanh. Cây chanh kiên được trồng ở Trung Quốc, Lào, Campuchia, Việt Nam (Quảng Trị, Đà Lạt). ## Đặc
**_Citrus limettioides_** hay còn gọi là **chanh ngọt Palestine** hoặc **chanh ngọt Ấn Độ**, được coi là một giống lai của chanh vàng nên còn có danh pháp là _Citrus × limon_ (L.) Burm. f.
**Bồng chanh nửa cổ** (danh pháp hai phần: _Alcedo semitorquata_) là loài chim thuộc chi Bồng chanh, Họ Bồng chanh. Loài này chỉ ăn cá và luôn sinh sống gần các vùng nước. Nó phân
**Bồng chanh lam sáng** (danh pháp hai phần: _Alcedo quadribrachys_) là loài chim thuộc chi bồng chanh, Họ Bồng chanh. Loài này được tìm thấy ở vùng xích đạo châu Phi. Loài này có 2
**Đường Nguyễn Văn Linh**, tên gọi trước đây là **đường Bắc Nhà Bè – Nam Bình Chánh**, là một tuyến đường trục kết nối Quận 7 và huyện Bình Chánh ở phía nam Thành phố
**Bồng chanh lam nhỏ** (danh pháp hai phần: _Alcedo coerulescens_) là một loài chim thuộc Họ Bồng chanh. Loài này phân bố ở một số khu vực Ấn Độ. Với một bộ lông nhìn chung
**_Shangjuan_**, hay **chanh Ichang** (_Citrus ichangensis × C. maxima_), là một loại trái cây và cây có múi chịu được lạnh có nguồn gốc từ Đông Á. Theo một số người, đó là sự đặt
**Bồng chanh** (danh pháp hai phần: **_Alcedo atthis_**), còn có tên gọi **chim bói cá sông**, là một loài chim bói cá nhỏ với 7 phân loài phân bố rộng rãi dọc khắp đại lục
**Bồng chanh lục Madagascar** (danh pháp hai phần: **_Corythornis vintsioides_**) là loài chim trong họ Alcedinidae. Loài này phân bố ở Madagascar, và Mayotte và Comoros. Nơi sinh sống là rừng ngập mặn nhiệt đới
**Bồng chanh lục** (danh pháp hai phần: **_Corythornis cristatus_**) là một loài chim thuộc Họ Bồng chanh. Loài này phân phối rộng rãi ở châu Phi phía nam sa mạc Sahara. Chúng chủ yếu cư
**Bồng chanh nhỏ** (danh pháp hai phần: **_Ceyx pusillus_**) là một loài chim thuộc Họ Bồng chanh. Nó là loài đặc hữu của Papua New Guinea. Nó được tìm thấy trong rừng mở, rừng, đầm
**Bồng chanh Bismarck** (danh pháp hai phần: **_Ceyx websteri_**) là một loài chim thuộc Họ Bồng chanh. Nó là loài đặc hữu của Papua New Guinea. Môi trường sống tự nhiên của nó là vùng
Đồng dao là những câu hát dân gian mà trẻ em hát lúc vui chơi. Lời hát đồng dao gắn liền với các trò chơi. Không chỉ là trò chơi vui, mang tính chất rèn
Đồng dao là những câu hát dân gian mà trẻ em hát lúc vui chơi. Lời hát đồng dao gắn liền với các trò chơi. Không chỉ là trò chơi vui, mang tính chất rèn
Đồng dao là những câu hát dân gian mà trẻ em hát lúc vui chơi. Lời hát đồng dao gắn liền với các trò chơi. Không chỉ là trò chơi vui, mang tính chất rèn
Danh sách liệt kê các chi (sinh học) chim theo thứ tự bảng chữ cái như sau: ## A * _Abeillia abeillei_ * _Abroscopus_ * _Aburria aburri_ * _Acanthagenys rufogularis_ * _Acanthidops bairdi_ * _Acanthisitta
## Thời Pháp thuộc Dưới thời thực dân Pháp, báo chí bắt đầu xuất hiện ở Việt Nam và bị người Pháp áp dụng chế độ kiểm duyệt, nhất là với báo chí tiếng Việt.
thumb|Tám nan hoa của [[Pháp luân|bánh xe chánh pháp biểu tượng hóa Bát chánh đạo.]] **Bát chánh đạo** (Hán việt: 八正道; Pali: ; Sanskrit: ) hay **Bát chính đạo** là một bản tóm tắt ở
**Lâm Chánh Anh** (; tên thật : Lâm Căn Bảo 林根寶; 27/12/1952 - 8/11/1997) là diễn viên, chỉ đạo võ thuật, đạo diễn và nhà sản xuất phim của điện ảnh Hồng Kông. Ông nổi
Một số người sử dụng nước chanh để hỗ trợ quá trình giảm cân, và cách làm này liệu có hiệu quả không? Hãy cùng 1shop.vn tìm hiểu ngay nhé.Mặc dù nhiều người tin rằng
Một số người sử dụng nước chanh để hỗ trợ quá trình giảm cân, và cách làm này liệu có hiệu quả không? Hãy cùng 1shop.vn tìm hiểu ngay nhé.Mặc dù nhiều người tin rằng
Một số người sử dụng nước chanh để hỗ trợ quá trình giảm cân, và cách làm này liệu có hiệu quả không? Hãy cùng 1shop.vn tìm hiểu ngay nhé.Mặc dù nhiều người tin rằng
Chi chi chành chành 
Đồng Dao Dành Cho Trẻ Em - Chi Chi Chành Chành 
Sách Đồng Dao Cho Bé - Chi Chi Chành Chành 
Đồng Dao Cho Bé: Nựng Nựng Nà Nà - Câu Hát Yêu Thương (Tái Bản 2021) 
Đồng Dao Cho Bé: Nựng Nựng Nà Nà - Câu Hát Yêu Thương (Tái Bản 2021) 
Sách thơ: Đồng dao cho bé - Bộ 3 cuốn - NXB Kim Đồng