✨Lịch Sử Mỹ Thuật Trung Hoa - Truyền Thống Thẩm Mỹ Và Di Sản Nghệ Thuật Qua 5000 Năm - Dương Kỳ - Omega Plus

 LỊCH SỬ MỸ THUẬT TRUNG HOA Truyền thống thẩm mỹ và di sản nghệ thuật qua 5000 năm

Tác giả: Dương Kỳ

Dịch giả: Nguyễn Tuệ Minh

BTV thực hiện: Trịnh Thu Hằng

NỘI DUNG CHÍNH

Một bức tranh toàn cảnh về di sản nghệ thuật và thẩm mỹ của Trung Hoa qua 5000 năm lịch sử của tác giả Dương Kỳ - Giáo sư Khoa Lịch sử và Lý luận Nghệ thuật, Học viện Nghệ thuật, Đại học Thanh Hoa. Cuốn sách trải dài từ những tranh vẽ trên đá thời tiền sử đến những bức sơn thủy họa của Vương Hi Mạnh hay các kiệt tác điêu khắc như “Đội quân đất nung” của Tần Thủy Hoàng… 

Qua những hình ảnh minh họa 300 tuyệt tác sống động, cùng tên tuổi của 50 nghệ sĩ bậc thầy, khi lật giở từng trang của “Lịch sử Mỹ thuật Trung Hoa”, bạn đọc sẽ được khám phá và thưởng ngoạn hành trình kiến tạo và phát triển của hội họa, điêu khắc, thư pháp và kiến trúc; đồng thời hiểu được bối cảnh văn hóa xã hội của từng thời kỳ đã định hình nên những tác phẩm vượt thời gian, các thủ pháp, tinh thần và mục đích của nền mỹ thuật Trung Hoa.

Cuốn sách trải qua 14 phần với lời mở đầu, lời bạt, nguồn gốc nghệ thuật và 11 chương chính trình bày về mỹ thuật qua các triều đại lớn: Thời Hạ Thương Chu (2070 TCN – 256 TCN), Thời Tần (221 TCN – 206 TCN), Thời Hán (206 TCN – 220), Thời Ngụy Tấn Nam Bắc Triều (220 – 581), Thời Tùy Đường (581 – 907), Thời Ngũ Đại Thập Quốc (907 – 960), Thời Tống (960 – 1279), Thời Nguyên (1206 – 1368), Thời Minh (1368 – 1644), Thời Thanh (1616 – 1911), Thời Cận Đại Đến Nay (1840 – Ngày Nay).  

Mỹ thuật Trung Quốc có những đặc điểm rất riêng và khác với mỹ thuật Phương Tây. Đặc trưng của các tác phẩm mỹ thuật Trung Quốc là nội dung phong phú, một lời khó diễn tả hết. Có những điểm quan trọng như: Từ tả thực đến tả tâm. 

Sự phát triển của mỹ thuật Trung Quốc, xét về mặt thể hiện cảm xúc, đã trải qua ba giai đoạn: Giai đoạn thứ nhất: theo đuổi hình tự - theo đuổi cái giống về mặt hình thức bên ngoài; Giai đoạn thứ hai: dùng hình tả thần - dùng hình thức để diễn tả thần thái; Giai đoạn thứ ba: tâm họa - khắc họa nội tâm.

Nét tinh túy của hội họa Trung Quốc là khí vận sinh động - nói một cách đơn giản nhất đó là “sống”, tức là sức sống. Có thể nói, nếu không hiểu “khí vận sinh động” thì không thể hiểu được hội họa Trung Quốc. Người Trung Quốc nhìn thế giới bằng tinh thần của sự sống.

Đặc trưng nổi bật của hội họa Trung Quốc là sự gắn kết chặt chẽ với triết học. Triết học Trung Quốc ẩn trong nghệ thuật, nghệ thuật Trung Quốc là sự nối dài của triết học. Trở thành một người tốt với tâm hồn trong sáng là mục đích cao nhất của hội họa Trung Quốc và cũng là mục đích cao nhất của cuốn sách này. 

Ngoài ra, cuốn sách còn được thiết kế đặc biệt với áo bìa in bằng giấy nến, có hai mặt gồm mặt ngoài là nội dung bìa ngoài và mặt trong là các tác phẩm tiêu biểu của các họa sĩ đại diện cho từng thời kỳ trong lịch sử Mỹ thuật Trung Hoa.

Cuốn sách này không chỉ dành cho những người đam mê tìm hiểu về văn hóa, lịch sử, nghệ thuật Trung Quốc nói chung, mà còn tìm thấy những ý nghĩa trong triết học Trung Quốc thông qua các tác phẩm.

Cuốn sách nằm trong Tủ sách nghệ thuật phương Đông của Omega+.

THÔNG TIN TÁC GIẢ

Dương Kỳ

(sinh năm 1935)

Là Giáo sư Khoa Lịch sử và Lý luận Nghệ thuật, Học viện Nghệ thuật, Đại học Thanh Hoa.

Ngoài giảng dạy, ông còn theo đuổi sứ mệnh truyền bá và lan tỏa kiến thức nghệ thuật trong đại chúng thông qua các kênh truyền thông, với vị trí cố vấn nghệ thuật cho chương trình “Quảng trường Văn hóa Thế giới” của Đài truyền hình Trung ương Trung Quốc, và là người dẫn chính hai chương trình “Giảng đàn danh sư” và “Giảng đường Văn hóa Trung Hoa” của Đài truyền hình Bắc Kinh. 

TRÍCH ĐOẠN/ CÂU QUOTE HAY 

_ [...] hội họa Trung Quốc đề cao tính biểu đạt, chất trữ tình và ý tứ cảm xúc, mục đích cuối cùng của hội họa Trung Quốc là dạy con người trở thành người tốt với tâm hồn trong sáng.

• Lời nói đầu

_ Làm thế nào những đồ vật hữu dụng có thể biến thành tác phẩm cận nghệ thuật? Mấu chốt để biến những vật dụng thành những tác phẩm cận nghệ thuật là sự nảy sinh các quan niệm. Sự xuất hiện của cận nghệ thuật gắn liền với những liên tưởng phức tạp của các quan niệm. 

• Nguồn gốc 

_ Quan niệm về cái đẹp luôn thay đổi.

• Chương 2 

_ Nghệ thuật và cuộc sống có mối liên hệ chặt chẽ. Thời đại bất bình đẳng sinh ra nghệ thuật bất bình đẳng,...

• Chương 1

_ Lý luận nghệ thuật hội họa Trung Quốc được triển khai xoay quanh mối quan hệ giữa hình và thần. “Hình” tức là hình hài sắc thái của nhân vật, còn “thần” tức là thần khí, là tâm tư tình cảm của nhân vật. Cố Khải Chi cho rằng hai yếu tố đó có mối quan hệ không thể tách rời.

• Chương 4 

_ Dưới ảnh hưởng chung của Phật giáo, Đạo giáo và Nho giáo, Vương Duy đã sáng tạo ra thủy mặc sơn thủy họa. Việc sáng tạo ra thủy mặc sơn thủy họa là một sự kiện lớn trong lịch sử phát triển mỹ thuật Trung Hoa. Thủy mặc sơn thủy họa và thanh lục sơn thủy họa tuy đều là tranh sơn thủy nhưng phong cách rất khác nhau: thủy mặc sơn thủy họa đa phần là văn nhân họa, thanh lục sơn thủy họa chủ yếu là viện thể họa; thủy mặc sơn thủy họa thể hiện tâm tư tình cảm của các ẩn sĩ cao nhân, còn thanh lục sơn thủy họa thể hiện nhu cầu thẩm mỹ của hoàng gia cung đình; thủy mặc sơn thủy họa theo đuổi cảnh giới hoang vu lạnh lẽo cổ kính, trong khi thanh lục sơn thủy họa theo đuổi hình thức trang trí rực rỡ lộng lẫy. Trong sự phát triển và biến đổi của sơn thủy họa, xét về thứ tự thì thanh lục sơn thủy họa có trước thủy mặc sơn thủy họa; xét về tác dụng thì thủy mặc sơn thủy họa rộng lớn hơn thanh lục sơn thủy họa.

Cần bổ sung rằng, quan niệm thẩm mỹ của hội họa Trung Quốc có mối quan hệ không thể tách rời với tư tưởng triết học cổ đại Trung Quốc – tư tưởng “trời người hợp nhất”, tư tưởng “quay về với bản chất” và thuyết “chân như lĩnh ngộ” của Thiền tông. Trong đó, tư tưởng Thiền tông có ảnh hưởng muộn nhất đến hội họa Trung Quốc, tuy nhiên tư tưởng Thiền tông đã gợi ra những thay đổi trong gu thẩm mỹ hội họa Trung Quốc. Nó chủ trương “lĩnh ngộ”, thông qua tu luyện không ngừng để đạt đến cảnh giới lý tưởng siêu phàm thoát tục, thể hiện cụ thể là loại bỏ mọi tạp niệm, tĩnh lặng quên mình, đi vào trạng thái thuần khiết “chân như”, đạt đến cảnh giới tâm thân thông suốt, hòa vào tự nhiên, quên vật quên mình, đây cũng là cảnh giới ý cảnh cao nhất mà hội họa Trung Hoa theo đuổi.

• Chương 5

_ [...] Không theo hình tự có nghĩa là không đơn thuần theo đuổi dáng vẻ bên ngoài của đối tượng mà [thay vào đó là] theo đuổi cái thần, nói ra những suy nghĩ trong lòng, đủ cả hình thức lẫn tinh thần, đây là trạng thái cao nhất của hội họa Trung Hoa.

• Chương 8

_ Dùng quy luật cơ bản của phát triển mỹ thuật để quan sát quá trình phát triển của mỹ thuật Trung Quốc, chúng ta có thể thấy sự phát triển của mỹ thuật Trung Quốc giống như Hoàng Hà dào dạt, Trường Giang cuồn cuộn, đợt sóng này nối tiếp đợt sóng khác, mỗi một đợt sóng từ đáy

dâng lên cao, rồi lại từ cao đi xuống đáy. Khái quát lại có ba đợt sóng: đầu tiên là nhân vật họa, thứ hai là sơn thủy họa, thứ ba là hoa điểu họa. Mỗi đợt sóng này đều trải qua quá trình “khởi đầu – hưng thịnh – suy tàn”.

• Lời bạt